बातम्या

🌬️ प्राणायाम: एक संपूर्ण परिचय

By nisha patil - 11/4/2025 5:50:30 AM
Share This News:

💡 प्राणायाम म्हणजे काय?

‘प्राण’ म्हणजे जीवनशक्ती (श्वास), आणि ‘आयाम’ म्हणजे नियंत्रण.
म्हणून प्राणायाम म्हणजे श्वासावर नियंत्रण ठेवून जीवनशक्तीला योग्य मार्गदर्शन करणं.

हे योगशास्त्रातील एक महत्त्वाचं अंग आहे, जे शरीरातील प्राणवाहिनींना शुद्ध करते आणि मनःशांती प्रदान करतं.

🧘‍♂️ प्राणायामाचे प्रकार:

१. नाडी शुद्धी (Nadi Shodhana):
शरीरातील नाड्या शुद्ध करण्यासाठी; मन शांत होतं.

२. अनुलोम-विलोम:
डाव्या-उजव्या नाकपुडीतून श्वास घेणे/सोडणे; मेंदूला शांती व संतुलन मिळतं.

३. कपालभाती:
श्वास जोरात सोडण्याचा प्रकार; पचन सुधारतो, मेंदू जागृत होतो.

४. भस्त्रिका:
जोरात श्वास घेणे व सोडणे; शरीरात उष्णता निर्माण होते, फुफ्फुसं मजबूत होतात.

५. भ्रामरी:
मधासारखा आवाज करत श्वास सोडणे; चिंता, तणाव, अनिद्रा यावर उत्तम उपाय.

६. उज्जायी:
घशातून श्वास घेणे; मनोबल वाढतो आणि नाडींचं संतुलन राखलं जातं.

🩺 प्राणायामाचे फायदे:

• तणाव, चिंता आणि राग कमी होतो

• रक्तदाब व हृदयाची गती नियंत्रणात राहते

• फुफ्फुसांची कार्यक्षमता वाढते

• पचनक्रिया सुधारते

• झोप सुधारते (अनिद्रा कमी होते)

• मेंदूच्या कार्यक्षमतेत वाढ होते

• रोगप्रतिकारक शक्ती बळकट होते

⏳ कधी आणि कसा करावा?

• सकाळी उठल्यावर, रिकाम्या पोटी करावा

• शांत जागा निवडा

• योगासनात बसून (पद्मासन/सुखासन)

• सुरुवातीला फक्त ५-१० मिनिटांपासून सुरुवात करा

• श्वासावर लक्ष केंद्रित ठेवा, जबरदस्ती नको